Christmas Ni; 2011
Biahmaithi: Khuaza ramkip in CIM Thawngtha aa hrawmmi zumtu nu le pa,u le nau nan dihlak cungah Christmas Lawmhnak um hram seh. “A sang bik van ah khin Pathian cu sunparnak hmu ko seh. Cun, a dawtmi hna umnak vawlei ah hin remnak(Peace) um ko seh,” tiah vancung ralkapbu nganpi nih hla an rak sak bantuk in, nihin Christmas Ni sunglawi ah hin 01. Pathian nih sunparnak hmu sehlaw, 02. kan umnak hmun cio ah daihnak(peace) um hram ko seh ti hi kan thlacamnak si cio hram seh tiah kan sawm hna. Hi thil pahnih hi a umlo ahcun Christmas sullam a tling kho lai lo. Cucaah, Christmas caan i kan tuahmi kip nih Pathian sunparnak a langhter i, mah le inn chungkhar cio ah, Khrihfabu cio ah, khuachung ah, cun kan ram ah daihnak a um khawhnak hnga thlaza rak cam cio u sih.
Thawngtha chimtu: Nihin i thawngtha a kan chimtu cu Laimi Khrihfami caah thlarau in kan pa bik a simi Rev. Dr. Stephen Hre Kio a si lai. Kan pa Van Lian pa cu Pathian dawtnak thawngin nikhat hnu nikhat a no chin, a thawngtha chimmi zong a thlum, a al chin lengmang. Atu lio hi kan nu Van Lian nu he Indianapolis khua i ICBC Khrihfabu sinah Senior Pastor tuan pah in Laimi an fa le an kan umpi lio a si. Hibantuk in, nihin Christmas ni theng te ah CIM Pulpit in thawngtha a kan chimhmi cungah hin CIM min in lunglawmhnak tampi kan ngei. Atu cu thawngtha i hrawm cang hna u sih.
Christmas Hi Rak Um Lo Sehla! Jesuh Khrih zumtu a si lomi nih siseh, cun zumtu an si nain an zumh ning phundangte a simi hna cheukhat si hnaseh, Jesuh Khrih hi vawlei tuanbia chungah telh awk a si lo; Jesuh Khrih hi vawlei ah a chuak ngaingai bal lo i, Baibal ca nih a ti, an timi hi minung phuahchom lawngte an si, a titu an um pah tawn. Jesuh kong an tialnak Gospel siseh, Khrihfabu hruaitu hna nih an bu chungtel sinah ca an kuat mi Epistles hna zong si hna seh, zumhnak i tialmi, phuahchom deuh, an si caah vawlei tuanbia tialnak (World History) ah telh tlak an si lo, an ti pah theu. (The Gospels and Epistles are not historical documents, they are writings based on faith; history and faith are operating at two different levels. History is based on what is real, and faith is based on what is ideal, a titu an um pah tawn.)
Christmas hi rak um lo taktak sehla, asiloah Jesuh hi chuak loin rak um ngaingai sehla, zei khi dah kan lawh hnga? tiah ka ruah caan a um tawn. Jesuh Khrih hi vawlei ah chuak loin rak um sehlaw, a cang dingmi pawl cu hitiin an si hnga:
(1) Biakam Hlun chung i a ummi: “Naute a chuak lai” tiah an rak chimchungnak Baibal caang vialte hi a dihlak in lihbia an si dih hnga. (Biana: Isa 7:14; 9:6; Mik 5:2). Messiah a r a lai tiah profet nih an chimchungmi hna cu biavakvai men ah an cang dih hnga.
(2) Christmas a um lo ahcun Kalvari tlang zong a um kho hnga lo i, Kalvari a um lo ahcun sualngaihthiamnak zong a um hnga lo. Biakam Hlun chung i Jesuh intuarnak ding an rak chimchungmi vialte kha pakhat hmanh a tling hnga lo. (Biana: Isa 53:5, “Sihmanhsehlaw hma a in cu kan sual ruangah a rak si i, tuknak a huah cu kan thatlo ruangah a rak si. A inmi dantatnak in luatnak kan hmuh i, an tuknak vual in damnak kan hmu,” timi pawl hi pakpalawng an si dih hnga.)
(3) Christmas a um lo ahcun Jesuh a thihnak le a thawhthannak pawl hi zeihmanh an si hnga lo. Thawhthannak a um lo ahcun ruahchannak ngei lo kan si hnga. Paul nih a tialmi biatak: “A liannganmi kan Pathian le kan Khamhtu Khrih Jesuh sunparnak kha a langh tikah kan i ruahchanmi cu a tling lai; cu a tlin lai Ni cu ngangngan ngai in kan hngak ko,” (Tit 2:13) a timi kha biatak a si hnga lo. Ruahchannak zeihmanh ngeilomi kan si hnga.
Christmas hi - naute Jesuh Bethlehem ih a chuah hi - vawlei tuanbia chungtel a si dahkaw, ti langter nakah Luka nih hiti hin a tial: “Khi caan ah Siangpahrang Awgastas nih nawlbia a chuah i, ‘Ram chung i a ummi vialte nih milu relnak caah nan min nan i thla dih lai’ tiah a ti. Hi milu relnak hmasabik a hung um ahhin Kuirinias cu Siria ram uktu a rak si” a ti (Luk 2:1-2). Awgustas le Kuirinias hi vawlei cung tuanbia ah tuanbia chungtel an si veve. Sizar Awgustas nih Rom ram cu 27 BC in AD 14 tiang a uk tile, Kuirinias ni Siria ram cu 6-4 BC ah le AD 6-9 ah a uk, tihi vawlei tuanbia tialmi chungah kan hmuhmi an si. Luka hi Baibal tialtu lawng a si lo; Vawlei tuanbia tial thiamtu zong a si. Naute Jesuh hi Bethlehem ah a chuak, timi hi vawlei tuanbia chung i aa telmi a si hi i lawmh-awk ngaingai a si. Jesuh an thah tikah Judah ram uktu Pilate nih vailam i thah awkin bia a ceih, tiah Luka nih a tial fawn (Luk 23:25). Luka cu a theihmi bia hi research thatein a tuah hnu i catialtu a si (Luk 1:1-4).
Christmas hi kan caah Liannganbik Pathian minung i a rung can caan a si. Zeizongtikho Pathian cu cawrawl-einak kuang chungah naute in an thlim. A Sangbik cu a niambik hmun ah a chuak! Kanmah khamh awkah! Cucaah Christmas hi lunglawmh bik caan a si. Hla in kan sak, bia in kan phuan. Chun zongah kan chim i zan zongah kan chim. Kan mawh lo, chimtlak le reltlak a si.Biakinn zongah kan chim i kan phuan; kan inn cio zongah kan chim i kan phuan i hla in kan sak. Vawlei cungah TV in siseh, Radio in siseh, internet in siseh, khuazakip ah Christmas cu hla in an sak i bia in an phuan, i a thang dih. Christmas a than lonak le a leen lonak hmun le ram a um lo.
Europe ah, Austria ram Obendorf khua (Nikholas biakinn) ah kum 1816 ah Christmas caan ah an biakinn piano cu tum awk tlak loin a rak rawk. Piano le hla lei tavuan ngeitu Josef Mohar cu a khuaruah a har. Thla a cam! A vansan ah hla pakhat a phuah i a tial: “Silent Night, Holy Night” timi a si: “A dai zaan, A thiang zaan” kan timi hla hi a si. Piano a um lo; daiziar in Christmas kan hman lai hita, an ti nain cu hla cu quitar he an sak. Mipi nih an duh ngai i, nihin ni tiang mikip nh, khuazakip ah, an sunlawih ngai mi hla minthang ah a cang. Piano a rawh zongah Christmas hla sak duhnak cu a rawk kho lo!
Japan ral kan timi 1941-42 hrawngah Amerika ralkap thawng sawmli (40,000) cu Japan ralkap nih Philippine ram ah an tlaih hna. Japan ralkap cu zaangfah ngei lo, an “kyan” i tihnung ngaingai i ruahmi an si. Amerika ralkap hna cu thah dih dingin ruah an si i, thahnak ding hmun ahcun aanaa in an kalter hna. Thi ding kan si, tiah Amerika ralkap cu an lung a rawk dih. Nikhat ah meng 40 hna an ke in an kalter hna i Amerika ralkap cheukhat cu lampi ah thaba le rawltaam in an tlu i an thi. Amerika cozah nih an ralkap hna cu zeitihmanh in khamh khawhnak lam an hmu lo. Vansan ah “Zeital kan in tuahpiak khawh mi hna a um maw? Zeidah tuahpiak nan duh?” tiah an hal hna. Zeitihmanh in luat khawhnak lam an hmuh lo caah ralkap hna nih cun zeihmanh an chim lo. A hnubikah, an zapi tein an duhmi pakhat an chim. December thla a si caah, “Christmas Hla: I am dreaming of a White Christmas timi hla Bing Crossby nih kan sakpiak seh, kan thih hlanah,” an ti. Bing Crossby cu culioah cun hlasak thiam hminthangbik a si. Mah cucu US cozah hrimhrim nih radio in an thlah piak hna i, Bing Crossby nih cun lungzur ngai in a sakpiak hna. Amerika ralkap tampi cu an lunglawmh tukah an mitthli a tla! Zeidang vialte nakin Christmas hla ngaih an duh bik! Thih le nun karlak i an um zongah Christmas hla nih an lung a lawmhter hna. Cu Amerika ralkap pawl cu an thi lo; Amerika cozah nih Japan cu an tei than i Philippine ram i Amerika ralkap vialte an luat dih than.
Christmas hi rak um hlah sehla, Christmas Hla sak ding hna hi rak um hlah sehla, khamhnak Thawngtha hna hi rak um hlah sehla, sual ngaihthiamnak hna hi rak um hlah sehla, Khrihfa hna hi ruahchannak ngei lo, kan si hnga i, nifate kan nunnak - kan thlarau nunnak lamah hin nupa ngei lo ngaktah kingro bantuk kan si hnga. Zaangfah tlak taktak kan si hnga! Asinain atu ahcun Christmas hla hi sakcawklo kan ngei; cat loin sak ding kan ngei. Pathian cu kan cungah zeitluk in dah vel a ngeih i, a tthat!
Thawngtha Chimtu
Stephen Hre Kio
Indianapolis, IN, USA
Thawngtha chimtu: Nihin i thawngtha a kan chimtu cu Laimi Khrihfami caah thlarau in kan pa bik a simi Rev. Dr. Stephen Hre Kio a si lai. Kan pa Van Lian pa cu Pathian dawtnak thawngin nikhat hnu nikhat a no chin, a thawngtha chimmi zong a thlum, a al chin lengmang. Atu lio hi kan nu Van Lian nu he Indianapolis khua i ICBC Khrihfabu sinah Senior Pastor tuan pah in Laimi an fa le an kan umpi lio a si. Hibantuk in, nihin Christmas ni theng te ah CIM Pulpit in thawngtha a kan chimhmi cungah hin CIM min in lunglawmhnak tampi kan ngei. Atu cu thawngtha i hrawm cang hna u sih.
Christmas Hi Rak Um Lo Sehla! Jesuh Khrih zumtu a si lomi nih siseh, cun zumtu an si nain an zumh ning phundangte a simi hna cheukhat si hnaseh, Jesuh Khrih hi vawlei tuanbia chungah telh awk a si lo; Jesuh Khrih hi vawlei ah a chuak ngaingai bal lo i, Baibal ca nih a ti, an timi hi minung phuahchom lawngte an si, a titu an um pah tawn. Jesuh kong an tialnak Gospel siseh, Khrihfabu hruaitu hna nih an bu chungtel sinah ca an kuat mi Epistles hna zong si hna seh, zumhnak i tialmi, phuahchom deuh, an si caah vawlei tuanbia tialnak (World History) ah telh tlak an si lo, an ti pah theu. (The Gospels and Epistles are not historical documents, they are writings based on faith; history and faith are operating at two different levels. History is based on what is real, and faith is based on what is ideal, a titu an um pah tawn.)
Christmas hi rak um lo taktak sehla, asiloah Jesuh hi chuak loin rak um ngaingai sehla, zei khi dah kan lawh hnga? tiah ka ruah caan a um tawn. Jesuh Khrih hi vawlei ah chuak loin rak um sehlaw, a cang dingmi pawl cu hitiin an si hnga:
(1) Biakam Hlun chung i a ummi: “Naute a chuak lai” tiah an rak chimchungnak Baibal caang vialte hi a dihlak in lihbia an si dih hnga. (Biana: Isa 7:14; 9:6; Mik 5:2). Messiah a r a lai tiah profet nih an chimchungmi hna cu biavakvai men ah an cang dih hnga.
(2) Christmas a um lo ahcun Kalvari tlang zong a um kho hnga lo i, Kalvari a um lo ahcun sualngaihthiamnak zong a um hnga lo. Biakam Hlun chung i Jesuh intuarnak ding an rak chimchungmi vialte kha pakhat hmanh a tling hnga lo. (Biana: Isa 53:5, “Sihmanhsehlaw hma a in cu kan sual ruangah a rak si i, tuknak a huah cu kan thatlo ruangah a rak si. A inmi dantatnak in luatnak kan hmuh i, an tuknak vual in damnak kan hmu,” timi pawl hi pakpalawng an si dih hnga.)
(3) Christmas a um lo ahcun Jesuh a thihnak le a thawhthannak pawl hi zeihmanh an si hnga lo. Thawhthannak a um lo ahcun ruahchannak ngei lo kan si hnga. Paul nih a tialmi biatak: “A liannganmi kan Pathian le kan Khamhtu Khrih Jesuh sunparnak kha a langh tikah kan i ruahchanmi cu a tling lai; cu a tlin lai Ni cu ngangngan ngai in kan hngak ko,” (Tit 2:13) a timi kha biatak a si hnga lo. Ruahchannak zeihmanh ngeilomi kan si hnga.
Christmas hi - naute Jesuh Bethlehem ih a chuah hi - vawlei tuanbia chungtel a si dahkaw, ti langter nakah Luka nih hiti hin a tial: “Khi caan ah Siangpahrang Awgastas nih nawlbia a chuah i, ‘Ram chung i a ummi vialte nih milu relnak caah nan min nan i thla dih lai’ tiah a ti. Hi milu relnak hmasabik a hung um ahhin Kuirinias cu Siria ram uktu a rak si” a ti (Luk 2:1-2). Awgustas le Kuirinias hi vawlei cung tuanbia ah tuanbia chungtel an si veve. Sizar Awgustas nih Rom ram cu 27 BC in AD 14 tiang a uk tile, Kuirinias ni Siria ram cu 6-4 BC ah le AD 6-9 ah a uk, tihi vawlei tuanbia tialmi chungah kan hmuhmi an si. Luka hi Baibal tialtu lawng a si lo; Vawlei tuanbia tial thiamtu zong a si. Naute Jesuh hi Bethlehem ah a chuak, timi hi vawlei tuanbia chung i aa telmi a si hi i lawmh-awk ngaingai a si. Jesuh an thah tikah Judah ram uktu Pilate nih vailam i thah awkin bia a ceih, tiah Luka nih a tial fawn (Luk 23:25). Luka cu a theihmi bia hi research thatein a tuah hnu i catialtu a si (Luk 1:1-4).
Christmas hi kan caah Liannganbik Pathian minung i a rung can caan a si. Zeizongtikho Pathian cu cawrawl-einak kuang chungah naute in an thlim. A Sangbik cu a niambik hmun ah a chuak! Kanmah khamh awkah! Cucaah Christmas hi lunglawmh bik caan a si. Hla in kan sak, bia in kan phuan. Chun zongah kan chim i zan zongah kan chim. Kan mawh lo, chimtlak le reltlak a si.Biakinn zongah kan chim i kan phuan; kan inn cio zongah kan chim i kan phuan i hla in kan sak. Vawlei cungah TV in siseh, Radio in siseh, internet in siseh, khuazakip ah Christmas cu hla in an sak i bia in an phuan, i a thang dih. Christmas a than lonak le a leen lonak hmun le ram a um lo.
Europe ah, Austria ram Obendorf khua (Nikholas biakinn) ah kum 1816 ah Christmas caan ah an biakinn piano cu tum awk tlak loin a rak rawk. Piano le hla lei tavuan ngeitu Josef Mohar cu a khuaruah a har. Thla a cam! A vansan ah hla pakhat a phuah i a tial: “Silent Night, Holy Night” timi a si: “A dai zaan, A thiang zaan” kan timi hla hi a si. Piano a um lo; daiziar in Christmas kan hman lai hita, an ti nain cu hla cu quitar he an sak. Mipi nih an duh ngai i, nihin ni tiang mikip nh, khuazakip ah, an sunlawih ngai mi hla minthang ah a cang. Piano a rawh zongah Christmas hla sak duhnak cu a rawk kho lo!
Japan ral kan timi 1941-42 hrawngah Amerika ralkap thawng sawmli (40,000) cu Japan ralkap nih Philippine ram ah an tlaih hna. Japan ralkap cu zaangfah ngei lo, an “kyan” i tihnung ngaingai i ruahmi an si. Amerika ralkap hna cu thah dih dingin ruah an si i, thahnak ding hmun ahcun aanaa in an kalter hna. Thi ding kan si, tiah Amerika ralkap cu an lung a rawk dih. Nikhat ah meng 40 hna an ke in an kalter hna i Amerika ralkap cheukhat cu lampi ah thaba le rawltaam in an tlu i an thi. Amerika cozah nih an ralkap hna cu zeitihmanh in khamh khawhnak lam an hmu lo. Vansan ah “Zeital kan in tuahpiak khawh mi hna a um maw? Zeidah tuahpiak nan duh?” tiah an hal hna. Zeitihmanh in luat khawhnak lam an hmuh lo caah ralkap hna nih cun zeihmanh an chim lo. A hnubikah, an zapi tein an duhmi pakhat an chim. December thla a si caah, “Christmas Hla: I am dreaming of a White Christmas timi hla Bing Crossby nih kan sakpiak seh, kan thih hlanah,” an ti. Bing Crossby cu culioah cun hlasak thiam hminthangbik a si. Mah cucu US cozah hrimhrim nih radio in an thlah piak hna i, Bing Crossby nih cun lungzur ngai in a sakpiak hna. Amerika ralkap tampi cu an lunglawmh tukah an mitthli a tla! Zeidang vialte nakin Christmas hla ngaih an duh bik! Thih le nun karlak i an um zongah Christmas hla nih an lung a lawmhter hna. Cu Amerika ralkap pawl cu an thi lo; Amerika cozah nih Japan cu an tei than i Philippine ram i Amerika ralkap vialte an luat dih than.
Christmas hi rak um hlah sehla, Christmas Hla sak ding hna hi rak um hlah sehla, khamhnak Thawngtha hna hi rak um hlah sehla, sual ngaihthiamnak hna hi rak um hlah sehla, Khrihfa hna hi ruahchannak ngei lo, kan si hnga i, nifate kan nunnak - kan thlarau nunnak lamah hin nupa ngei lo ngaktah kingro bantuk kan si hnga. Zaangfah tlak taktak kan si hnga! Asinain atu ahcun Christmas hla hi sakcawklo kan ngei; cat loin sak ding kan ngei. Pathian cu kan cungah zeitluk in dah vel a ngeih i, a tthat!
Thawngtha Chimtu
Stephen Hre Kio
Indianapolis, IN, USA
