HRUAITU NIH NGEIH DINGMI SINING
Qualification
BY DR. S. HRE KIO
LEADERSHIP TRAINING
CBC USA
GEORGIA CHIN BAPTIST CHURCH ( GCBC ) ATLANTA
MAY 6-8, 2011
HRUAITU CA I QUALIFICATION ( NGEIH DING SINING )
Hruaitu-Leaders- ti tikah Khrihfabu hruaitu tiah ruah awk a si. KHrihfabu hruaitu Upa an si zongah, Khrihfabu Mino hruiatu an si zongah, Nubu hruaitu an si zong ah, zeibantuk hruaitu an si zong ah, Khrihfabu he aa pehtlaimi a si paoh ahcun a tungtlangpi in cun ( Basic Foundations ) an i khat dih. A tanglei i kan tialmi- tungtlangpi hna- hi an biapi ngaingai. Hihi an um lo ahcun Khrihfabu chungah hruaitu a si kho lai lo. A va si zong ah a hlawh a tling lai lo. ( A Aung-min lai lo.) A hlawh a tling mi a lawh ko zong ah Pathian lungtling a si lai lo i, an i hruainak ah harnak an tong peng ko lai. Lothlawh i timh ttung i tuhmui ngeih lo bantuk khi a si ko lai. cucaah hruaitu paoh nih hi a tanglei tungtlangpi hna hi an ngeih cio a hau; a tam le a tlawm tu cu a sumtah awk a har ngai lai.
A. LUNGNEM TANGDORNAK
01. Midang nakin thinlung nemnak a ngeitu siseh:
Kan Bawipa Jesuh nih vawlei i a rat tikah a dirhmun niam ngai in aa thok. siangpahrang inn ah a chuak lo; Caw inn ah a chuak i cawrawl einak kuang chung ah a it. Kum thum chung rian a ttuan tikah, " A lu chiahnak hmun zong a ngei lo,"- Matt 8:20. Amah nih a thokmi Khrihfabu chungah hruaitu ding hna nih cun amah bantukin a niam ngaimi dirhmun ah dir ve awk an si. Amah Bawi Jesuh bia cu hiti hin a si:
a. Luke 2: 12, " Naute cu puan in an tuam lai i cawrawl einak kuang chungah an tlim kha nan hmuh lai," tiah vancungmi nih a ti hna. Jesuh caw inn i a chuah hi van i khuakhanmi a si.
b. Matt 20:26-28, " Nanmah lakah pakhatkhat nih a hamsabik si nan duh ahcun sal/sinum asi hmasa a hau. Mi Fapa cu rianttuanpiakmi si loin riantuanpiaktu ( Servant:Sal) si awk ah ka ra," a ti.
c. Johan 13:4-14, "Nan Bawipa le nan Sayapa keimah nih nan ke kan kholh hna a si ahcun nannih zong pakhat le pakhat nan ke nan i kholh ve awk a si," a ti.
( Pakhat le pakhat ke i kholhpiak cu chim lo, midang cungah 'Bawi' si, nawl ngeitu si, kan duh tawn. Roman Catholic hi an zumhnak ah cohlan khawh lo ding a tam ngai nain, Pope nih Bishop pawl rian a pek hna tikah an ke a kholh piak tawn hna mi zoh tik ah duh a nung ngai.)
d. Mark 9: 35, " Jesuh nih amah zultu ( Lamkaltu ) hleihnih hna kha,
" A nganbik si a duhtu nih cun a nautabik si hmasa sehlaw midang rianttuanpiaktu (sal) si hmasa seh," a ti.
e. Mark 10:44, " Jesuh nih, " Nanmah lakah pakhatnak si a duhtu cu na zapi i sal a si hmasa lai," a ti.
f. Matt. 11:29, " Jesuh nih, " Kei cu nunnem le tangdormi ka si," a ti.
a. Luke 2: 12, " Naute cu puan in an tuam lai i cawrawl einak kuang chungah an tlim kha nan hmuh lai," tiah vancungmi nih a ti hna. Jesuh caw inn i a chuah hi van i khuakhanmi a si.
b. Matt 20:26-28, " Nanmah lakah pakhatkhat nih a hamsabik si nan duh ahcun sal/sinum asi hmasa a hau. Mi Fapa cu rianttuanpiakmi si loin riantuanpiaktu ( Servant:Sal) si awk ah ka ra," a ti.
c. Johan 13:4-14, "Nan Bawipa le nan Sayapa keimah nih nan ke kan kholh hna a si ahcun nannih zong pakhat le pakhat nan ke nan i kholh ve awk a si," a ti.
( Pakhat le pakhat ke i kholhpiak cu chim lo, midang cungah 'Bawi' si, nawl ngeitu si, kan duh tawn. Roman Catholic hi an zumhnak ah cohlan khawh lo ding a tam ngai nain, Pope nih Bishop pawl rian a pek hna tikah an ke a kholh piak tawn hna mi zoh tik ah duh a nung ngai.)
d. Mark 9: 35, " Jesuh nih amah zultu ( Lamkaltu ) hleihnih hna kha,
" A nganbik si a duhtu nih cun a nautabik si hmasa sehlaw midang rianttuanpiaktu (sal) si hmasa seh," a ti.
e. Mark 10:44, " Jesuh nih, " Nanmah lakah pakhatnak si a duhtu cu na zapi i sal a si hmasa lai," a ti.
f. Matt. 11:29, " Jesuh nih, " Kei cu nunnem le tangdormi ka si," a ti.
02. Lungnem Tangdor Hi Lunglawmhnak Lam Asi
a. Matt. 5:5, Jesuh nih, "Lung a nemmi cu mi thluachuak ( Aa lawmmi ) an si, zeitintiah vawlei ro ( Pathian i kamhmi) an co lai," a ti.
b. Matt. 11:29, Jesuh nih, " Kei cu nunnem le tangdormi ka si. Ka sin in cawng ulaw nan thinlung ( thlarau) aa diin lai," a ti.
c. Numbers 12:3, Biakam HLun cauk chung i minthang bik pakhat, Pathian i a hmanbik mi pakhat cu Moses a si. " Moses cu milungnem a si; vawlei pumpuluk mi vialte lakah lungngembik a si," tiah a um. cucaah Pathian nih a hman.
d. 2 Chanrelnak 7:14, " Ka min in kawhmi ka minung hna nih an lung a nem i thla an cam i ka mithmai an kawl i an lam chia in an kir ahcun... vancung in an thlacamnak ka theih lai i an sualnak ka ngaihthiam hna lai," tiah Bawpa nih a ti. Lungnemnak hi pakhatnak a si.
e. Paslm 29:9, " Bawipa nih lung a nemmi cu a hmaan mi lam ah a hruai hna i a lam kha a chimh hna," tiah a um.
f. Psalm 149:4, " Bawipa nih lungnemmi cu khamhnak luchin a chinh hna," tiah a um.
g. Isai. 66:2b, " A lung a nem i ngaihchihnak a ngeimi le ka bia a tihzahmi hna cu ka uar mi an si ( Ka lawmhnak cotu an si).
h. Phungthlukbia 3:34b, "Bawipa nih lungnemmi kha velngeihnak a pek hna" tiah a um.
i. Phungthlukbia 3:8, Cubantuk in na tuah ahcun na pumsa damnak a si lai i na ruh caah sii tha a si lai," tiah a um.
03. Pawrhlawt Ruamkainak Nih Lungthin Harnak A Chuahpi:
a. Phung.16:18, " Pawrhlawt ruamkainak nih rawhralhnak a tlunpi; ruamkainak nih tumchuknak a chuahpi."
b. Phung. 6:16-19, "Bawipa nih a huatmi paruk an um; a fihmi pasarih an si." " Puarthaunak mithmai" hi a pakhatnak a si.
c. Phung. 13:10, " Pawrhlawt ruamkainak nih harnak le buainak a chuahpi."
d. Job 22:29, "Pathian nih miruamkai cu a tthumh hna i mi lungnem cu a khamh hna."
e. Jer. 50:32, "A ruam a kaimi ram cu a sawn lai i a tlu lai," tiah Jeremiah nih a ti.
f. I Peter 5:5b, "Ruamkaimi cu Pathian nih a doh hna i, tangdormi cu mithmai tha a pek hna," ti a um.
Ninghngal ruamkaimi cu an thinglung a nuam ngaingai bal lo; an i pawrhlawtnak nih an lung chung in daihnak kha a dawi hlo. An dirhmun a sangtuk in an i ruah caah lungnem tangdor awk cu an ruat bal lo; a hmuh zong an hmu lo; an lung mit a caw.
b. Phung. 6:16-19, "Bawipa nih a huatmi paruk an um; a fihmi pasarih an si." " Puarthaunak mithmai" hi a pakhatnak a si.
c. Phung. 13:10, " Pawrhlawt ruamkainak nih harnak le buainak a chuahpi."
d. Job 22:29, "Pathian nih miruamkai cu a tthumh hna i mi lungnem cu a khamh hna."
e. Jer. 50:32, "A ruam a kaimi ram cu a sawn lai i a tlu lai," tiah Jeremiah nih a ti.
f. I Peter 5:5b, "Ruamkaimi cu Pathian nih a doh hna i, tangdormi cu mithmai tha a pek hna," ti a um.
Ninghngal ruamkaimi cu an thinglung a nuam ngaingai bal lo; an i pawrhlawtnak nih an lung chung in daihnak kha a dawi hlo. An dirhmun a sangtuk in an i ruah caah lungnem tangdor awk cu an ruat bal lo; a hmuh zong an hmu lo; an lung mit a caw.
B. PUMPEKNAK ( COMMITMENT )
Pathian sin i a pum aa pe taktak lomi nih Pathian caah thilpipa an tuah ngaingai bal lo. Pathian sin i pum aa pe taktakmi sinah Pathian tthawnnak a phan i cuticun Pathian caah thilpipa an tuah khawh. Pumpek timi hi ( Life Commitment) nun chung vialte ca i i pek khi a si: Kan pumsa, kan lungthin, kan fimnak, kan caan, kan thazaang le kan chawva tiangin aa tel dih. Jesuh chimmi bia:
a. Matt.10:37, "Ahohmanh sisehla keimah nakin a nu le a pa a duh deuhtu cu a ka zultu si awkah aa tlak lo. Keimah nakin a fanu siseh,a fapa siseh, aduh deuhtu cu keimah zultu siawk ah aa tlak lo," a ti. ( Kan nupi le kan fa le le kan chungkhar dihlak kan hlawt hna lai tinak a si lo. Jesuh kha thil dang vialte nak in a dawdeuhmi nih cun an Nupi, an Fale, an Chungkhar le midang va dawt kha an thiam deuh.)
b. Matt.10:38, "Ahohmanh sisehla a vailamtah aa lak i a phurlotu cu keimah zultu si awkah aa tlak lo," a ti.
c. Matt. 10:39, "Ahohmanh sisehla amah nunnak himter a timtu cu a nunnak a sung lai; asinain keimah caah a nunnak a sungtu ( Aliamtu ) cu a nunnak kha a hmuh lai," a ti.
d. Mark 8:34, " Cun Jesuh nih mipi le a zultu hna kha a auh hna i, ' Ahohmanh keimah zultu si a duh ahcun amah duhnak kha kaltak sehlaw a vailamtah phur in ka zul seh,'" ati.
e. Mark 8:36, " Mi pakhat nih vawlei pumpuluk co hmanhsehlaw amah nunnak a sungh ahcun zeidah a tthathnem?" a ti.
f. Luke 12:16-20, Jesush nih amah ca i rawl tampi a khongtu mirumpa in bianabia a chim: "Pathian nih cu mirumpa sinah, 'Mihrut, tuzan hrimhrim ah na nunnak a dih lai. Na ca i na khon ciami na thilri vialte hi aho nih dah a co lai?" a ti lai" tiah a chim.
Mah zawn lawng ruatin mah ca lawng i thilri khon lengmang hi Pathian hmaizah "Hruh" a si.
g. Rome 12:1, Paul nih, " Ka u le ka nau hna, a lianngami Pathian zaangfahnak ruangah hin nan pumpuluk in a thiangmi le Pathian lunglawmh tertu cohlanawk raithawinak bangin Pathian sinah pe tuah u, tiah kan sawm hna. cucu Pathian sin i nan pek awk a simi biaknak taktak cu a si," tiah a ti.
h. Rome 14:8, " Kan nun ahcun Bawipa ah kan nung; kan thih ahcun Bawipa ah kan thi," tiah Paul nih a ti.
Cucu a tlam a tling bikmi pumpeknak ( Commitment ) a si.
C. THIANGHLIM IN NUN AWK:
Hmasabik ( AD 50-150) Khrihfa hna hi mithiang ( Mirang holh in Saints, Greek in Hagios) an ti hna. ( Lam. 9:41; Rom 8:27; 12:13; I Kor.6:2; Efe.1:15,18; 6:18; I the.3:13; I Tim. 5:10; Fil.7; Heb.6:10; Jude 14; Bia. 5:8; 15:13; 19:8). A thianghlim lomi ram, hi vawlei mi hna chungin kawh mi le auh mi an si i a thianghlimmi Pathian minung an si cang caah "Mithiang" tiah kawh an si.
Kan vawlei hi " Pathian sinah a zuangzammi, sualnak in akhatmi" (Mark 3:38 ) vawlei tiah Jesuh nih a timi vawlei hin Jesuh Khrih ta ( Khrihfa) si ding ah auhmi an si caah " Mi thianghlim" ti an si. Cuti i auh mi kan rak si nain kan chan ahhin "Mithiang" kan si kho tawn lo.
Mahata Gandhi- India ram luatnak dingah an pa a simi-nih, " Jesuh Khrih cu duh a nung ngai nain Khrihfa pawl cu duhnung an si lem lo" a ti bal.
( Amah Gandhi kha South Africa (Reformed) Biakinn i pumh awk i a va kal tikah, " Blacks and dogs are not allowed" timi a hmuh tikah Biakinn chungah lut loin a kir.)
Jesuh chungah ngaihchihnak le ngaihthiamnak lawngin luh khawh a si. Jesuh Khrih thawngttha an theih tikah "Misual" timi hna tampi nih Jesuh cu an panh. Sual aa ngaihchihmi hna nih Pathian pennak chungah, Jesuh chungin, an lut:
01. Matt 21:31, ah Jesuh nih, "Fiang tein kan chimh hna: Ngunkhuai khawltu le hlawhhlang hna hi nanmah hlanah Pathian pennak chungah a lutmi an si," a ti.
02. Matt. 5:48, "Vancung i a ummi nan Pa a tlin bantukin nannih zong tling ve u" a ti hna.
03. Matt. 5:8, "Lung a thiangmi cu mi thluachuak ( Aa lawmmi ) an si; zeitintiah Pathian kha an hmuh lai," tiah Jesuh nih a ti.
04. Matt. 5:6, "Dinnak kha tihal bang a hal mi le rawltam bang a tammi cu mi thluachuak an si ( Aa lawmmi an si); an khim te lai.
05. Matt. 5:10, "Dinnak caah hrem-innnak a tuarmi hna cu mi thluachuak
( Aa lawmmi ) an si; vancung pennak cu an mah ta a si," a ti.
06. Efe.1:4, Paul nih, "Pathian nih kannih cu Amah hmaiah mithiang le mawh ngei lomi si awkah vawlei a ser hlan in a kan thim cang," ati.
07. Heb. 12:14, "Thiannak loin a hohmanh nih Pathian an hmu kho lai lo," tiah a um.
Pathian cu a thianghlim tiah Baibal nih voi tampi a ti. Amah a biatu zong an thianhlim awk a si.
01. Lev.11:44, Pathian nih, "Keimah ka thianhlim bantukin nannih zong thiang ve u" a ti. ( Thianghlim tein Nun paoh ah Mah lungthin a nuam. Sui le Ngun nakin a ttha deuh i mi upatnak co a si lawng si lo in Pathian thluachuah conak asi.)
02. Jos. 24:19, Joshua nih, "Bawipa rian cu nan tuan kho taktak ngai hnga maw? Zeitintiah Amah cu a thianghlimmi a si i nahchuahnak a ngeimi Pathian zong a si," a ti. ( Nahchuah a ngeimi Pathian, timi hi khuazing dang he ceemcih a duh lotu Pathian a si, tinak asi.)
03. Psalm 77:13, " Maw Pathian, na thiltuahmi vialte hi an thiang dih," tiah a um.
04. Psa.99:3,5,9, " Bawipa kan Pathian cu ................. a thianghlim an ti zungzal.
05. Psa. 103:1; 111:9, "A min thianghlim cu thangtthat uh," tiah a ti.
06. Isai. 6:3, "Vancungmi nih Pathian cu 'A thiang, a thiang, a thiang' an ti," tiah profet Isaiah nih a chim. Hihi Biathlam 4:8 ah an nolh tthan.
09. Deut. 26:15, ( Nawlbia Cauk chungah), " Na umnak hmun thianghlim vancung in run zoh law na mi Israel cu thluachuahnak pe ko," tiah a um.
08. Lev. 20:7-8, "Thianghlim uh; Ka Nawlbia zul uh; zeitintiah Bawipa ka si i aan thiantertu hna cu Keimah ka si," tiah a ti.
09. Exo.31:13, "Nanmah an thianter tu cu Keimah ka si hi hngal uh," ati.
10. Psalm 24:3-4, "Bawipa tlang ah ahodah a kai kho lai? A biakinn thiang chung ah ahodah a lut kho lai? A tuahnak le a ruahnak a thianghlimmi.... an si lai."
( He who has clean hands and pure hearts).
Biathlam chung zongah khamh asimi hna cu " A thiangmi" ti thiamthiam a si.
01. Bia.7:14, "Relcawklo mibupi hna-puanrang aa hrukmi hna cu- hremnak tampi chung in him tein a ra chuakmi an si. An puan cu Tufa thisen chung ah an suk i an varter cang" a ti.
02. Bia.22:14, "An hnipuan fai tein an suk i nunnak thingkung i theitlai ei khawhnak le khuapi chung ah kotka in luh khawhnak nawl a ngei tu cu mi thluachuak ( Aa lawmmi) an si" tiah a um.
Thianhlimnak tel loin Khrihfabu hi - Mino bu a si zongah - hruai khawh a si lo. Thianhlimnak um lo cun Khrihfa nun in nun khawh zong a si lo.
D. JESUH-THIANG THLARAU TEL LO CUN ( Johan 20:21-22)
01. Johan 15:5b, ah Jesuh nih, "Keimah tel lo cun zeihmanh nan tuah kho lai lo" tiah a ti.
02. Johan 15:5a, ah Jesuh nih, "Kei cu mitsur ruang ka si i nannih cu a nge nan si. Ahohmanh ka chung ah a um i kei zong a chung i ka um ahcun tlai tampi a tlai lai," tiah a ti.
03. Fil.1:21, ah Paul nih, "Nun ti cu zeidah a si? Kei ka caah nun cu Khrih a si," ati. ( Paul caah cun Khrih chung ah um lo cu, asilo ah Khrih a chung i a um lo ahcun Nun tiah a ti kho lo; Nun taktak ah a ruat lo.)
04. Fil.4:13, "Thawnnak a ka petu Khrih chung in zeizong vialte ka tuah khawh" tiah Paul nih a ti. Khrihfa si i nun khawhnak taktak cu Jesuh Khrih a si, tinak a si.
05. Heb.5:9, "Fapa Jesuh cu, amah nawl a zultu hna caah cun, zungzal khamhnak hrihrhampi asi" tiah a um.
Khrih-Thlarau tel lo cun zeihmanh ka si lo, zeihmanh ka tuah kho lo, ti a hngaltu hna bia cu hitin a si.
01. Mother Theresa: " Kei cu Pathian kut i cafung ( Ballpen ) pakhat men khi ka si. Ka rianttuanmi vialte zong hi ti dor khat tluk fang khi a si," a ti.
02. Homer Duncan: "Minung thawnnak hmang i ti khawh chung thazaang chuah i Khrihfa nun i nun hi kan baa lak men; culawng a si lo, a si kho hrimhrim lomi nun a si.
03. Billy Graham: Mi nih nihin ni tiang Pathian rian na tuan khawhnak hi zei ruagah dah asi? tiah an ka hal theu. Ka chimmi cu: Nihin ni tiang Pathian rian ka tuan khawhnak cu ka fimnak, ka thiamnak, ke teirialnak le kaa zuamnak le ka thil tikhawhnak zeihmanh aa tel lo. Cun Fimnak le thiamnak, thazaang le chawva nakin Thiang Thlarau in thuamhtharnak hi cat loin kan herh, a ti.
Pathian bia - Biatak nih Thawngthabia a phuangtu nunnak kha a tei dih hnu ah a ngaitu hna i nunnak kha a thar in a ser ve.
04. C.H.Spurgeon: " Ka ti kho, kaa zuam kho, ka zumh kho, ka pek kho, thla ka cam kho, ka chim kho, a titu hna hi an chimmi i a sullam an hngal lo. Pathian pekmi thazaang le Thiang Thlarau thawng lawngin thil tikhawhnak an ngeih kha an hngal lo; an i ruah sual, Mifir an si.
E. ZEITINDAH KAN TTUAN LAI?
Hruaitu si ding ahcun:
1. Lungnem Tangdornak ahau
2. Pumpek taktak a hau.
3. Thianghlim in Nun a hau
4. Jesuh he ttuantti a hau; kan ti.
Hi Qualification ( Sining ) kan ngeih hnu ah zeitindah kan ttuan lai? tihi ruah awkah a herh ngaimi a si.
Khrihfa Hruaitu kan si ahcun a tanglei i NAWLBIA PAHRA hi zulh-awkah a herh:
1. Hruaitu cu Thlarau minung siseh, Jesuh i umpi mi siseh, kan ti. Asinain keimah lawng nih ka ngeih, tiah i ruah hlahseh. Midang zong nih an ngeih ve tiah ruat deuh seh.
2. Midang kha rianttuan awk a fial hna tikah amah zong a ttuah vetu siseh. Kaa lawngin chim i tuah ve ttung lo cu lam a kal lo. A fialmi nih lunglawm thanuam in an ttuan lai lo.
3. Rianttuan awk ah mi a fial tikah minung nih tuah khawh awk a si setsai lomi kha fial hlahseh. Mi zaaraan nih tuah khawh awk a simi kha midang zong fial awkah sullam a ngei.
4. Pumh ah siseh, meeting ah siseh, rianttuan ah siseh, hruaitu a si ahcun amah hmasabik ah chuak seh. Hmasabik i a chuah kho lo ding a si ahcun a hawile kha chim seh.
5. Hruaitu ka si, keimah nawl hi ngai bik hna seh, tiah i ruat hlah seh. Midang zong kha Thlarau le Jesuh Khrih i a umpi mi an si ve ahcun ralring tein upatnak he hruai awk a si.
6. Baptist Khrihfa kan i hruainak ahcun mi tam deuh i ruahnak le biachahmi kan zulh tawn caah " Pakhat bia lawngin bia kiak hlah seh" ti hi kan zulh awk asi.
7. Biapipa ceih tikah ruahnak aa then i, mee aa khah tikah ( Aa khah nawn tik zong ah) mee pakhat i biakhiahnak tuah nak nakin hmailei ah kan ruah tthan te lai, tiah ti awk a si. ( Pathian duhnak kan hngalh rih lo caah a si. Pathian lungtlinnak hngah a hau.)
8. Khrihfa a bu in a ummi kan hruai i bia kan khiah tikah mee thlak hau loin zapi lungtling tein biakhiah hi a hmaan bik. Mee thlak hi politics kal ning a si, ti philh lo awk a si.
9. Hruaitu a si ahcun an biakhiah ning tein zulh awk asi. Midang zong kha an khiah mi zulh cio awk ah forh awk a si. An zulh khawh lo ahcun hmai meeting ah fianter awk a si.
10. An biakhiah ningin an tuah khawh tikah hruaitu nih minthannak lak-awk a si lo; Pathian tu nih minthannak kha a co awk a si. Hi vawlei ahhin Pathian Pennak kan sak lio, ti hi cinken awk zungzal a si.
Fianternak: Hmanmi Baibal biafang pawl hi Hakha Baibal ning theng in tial lo in, aa tinhmi le a duhnak biafang ning in tial mi tete an um tiah cawnpiak tu nih ati.
