Zunthlum Zawtnak (Diabetes Mellitus)

Thithlum/Zunthlum Zawtnak cu a thlummi kan ei tikah kan pum nih a herh ning in kan thazaang caah insulin hmang in rian a tuan tawn. Kan pum chungah a thlummi a tam tuk tikah Insulin thazaang nih a chei ti lo i kan eimi a thlummi cu kan thi chungah siseh, kan zun ah siseh a phan i, a herh lo lengin a thlummi kan pum ah a um khi asi. Thithlum/zunthlum zawtnak ngeih hnu ah tha tein i zohkhenh lo ahcun kal rawk kho, lung (Heart) a rawk kho, thahri pawl an rawk kho, mit a caw kho, hma ngeih tikah a dam a har i a cheu cu kut/ke tan tiang ton asi, hna zong a chet kho, thluak lungloh zawtnak (dementia), tibantuk a chuah pi khawh i ruah lo piin nunnak zong a liam ter khomi zawtnak asi.  

Thithlum/zunthlum zawtnak phun (3) in tthen asi.  

1. I chuahpi mi (Diabetes Mellitus Type 1) Insulin hrimhrim kha kan pum nih a chuah ter kho lo.
2. Upat hnu ah a chuak chommi (Diabetes Mellitus Type 2) Insulin thazang nih kan pum a chei ti lo caah rian a ttuan ding tluk in a ttuan kho lo.
3. Nau pawi lio nih ngeihmi (Gestational Diabetes)  

          Nau pawimi nu le nih ngeihmi asi. Nau ngeih dih hnu ah amah tein a lo thanmi asi. Nau pawi tikah kan                pum kha a nu le naute caah rian a ttuan tikah Insulin a za in a chuah khawh lo ruangah  a chuakmi asi.                Nau pawi lio ah ngeih ahcun upat tikah ngeih a fawi deuhmi asi caah nau pawi lio ah ngeih ahcun tha tein ngeih beh lo nak dingah i ralrin cia a herh.

Zawtnak Aruang Zeidah An Si?

• Thau tuk 
• Cholestrol ngeih 
• Exercise ngeih loin thut peng 
• Nau pawi lio ah Gestational diabetes ngeih
• Chungkhat Pi le pu tibantuk ah thithlum/zunthlum zawtnak ngeimi um
• Kum upat lei sinak.
• Ei le din i sum loin

Zawtnak Muisam Zeidah An Si? 

• Atu le tu zun chuah peng. Zun tam.  
• Ti hal peng I ti din duh peng 
• Rawl ei ko hnu zongah ttam peng  
• Thabat fawi I tha dih lengmang 
• Mit mawt, khua fiang tein hmuh lo 
• Hma ngeih tikah tuan ah dam khawh lo, hma por hman
• Rawl tha tein ei ko. Dernak exercise zong tuah lo bu ah der thluahmah
• Kut le ke hih i, hling chunh, i khawn tikah tha teih theih khawh lo
• Zak le kaikam cuar pawl thiang tein tawl ko zongah nah  

Zeitindah Zunthlum Zawtnak Ngeih le Ngeih Lo Kan Theih Khawh Lai? 

• Cunglei i tialmi zawtnak muisam pawl hi ka si ve maw tiin tha tein i check
• Sibawi sinah Medical Check up i tuah i A1C timi zunthlum zawtnak tahnak thi lak ter. Normal A1c cu 5.6 tang a si.
• Kum khat voikhat medical check up i tuah lengmang nak in theih khawh a si. 

Zeitindah I Thlop Ning Si Lai? 
Diabetes type 1 cu i chuahpi mi asi caah damhnak sii a um lo. Sibawi te nih pekmi Insulin tu tha tein i chunh lengmang a herh. Tam deuh cu ngakchia le mino nih ngeihmi asi.
Diabetes type 2 cu exercise tuah i, ei din tha tein i ralrin nak in a dam than khomi asi. 

Zawtnak Ngei Mi Nih Tuah Le Zulh Hrimhrim Dingmi: 

• Sibawi nih pekmi sii tha tein din le chunh ding
• Sibawi nih thi check a herh a ti ning in check ding ( Tam bik cu, Breakfast ei lai, Chun caw ei lai, zanriah ei lai, le ih lai ah check asi). 
• Exercise tuah ding
• Thi a ttum a san ning in Insulin silole Si tha tein din piak ding 
• Carbohydrates le Calorie a tammi rawl hrial ding (Facang rang, white bread, a thlummi, chiti reumi, tibantuk) 
• Tisik an hnah deuh ei ding. 
• Rawl tam pipi siloin tlawm tete in voi tam tu ei piak ding
• Zawtnak ngeih hnu ah na pum ah glucose a duh ah a kai in a duh ah a tum khawh caah leng chuah tikah a thlummi muthai tibantuk zal ah i ken peng a herh. Thi checknak te zong i ken peng a herh.